Yapı Kayıt Belgesi düzenlenemeyecek yapılar için bu belgenin düzenlendiğinin tespit edilmesi durumunda yapı kayıt belgesi iptal edilirse bunun önemli sonuçları söz konusu olacaktır.
1- Resmî Belgenin Düzenlenmesinde Yalan Beyan Suçundan Soruşturma Açılır
Yapı Kayıt Belgesi Tebliği’nin 8/2. fıkrası ve 10/2-b bendine göre, yukarıda belirttiğimiz sebeplerden biri nedeniyle Yapı Kayıt Belgesi iptal edildikten sonra, Çevre ve Şehircilik İl Müdürlüğünce yalan beyanda bulunan müracaat sahibi hakkında Türk Ceza Kanunu’nun 206. uyarınca “resmî belgenin düzenlenmesinde yalan beyan” suçundan dolayı suç duyurusunda bulunulur. Bunun üzerine Cumhuriyet Başsavcılığınca ceza soruşturması başlatılır.
2- İmar Kanunu Uyarınca Yıkım ve Para Cezası Kararı Alınır
Yapı Kayıt Belgesi iptal edilen yapı “imar mevzuatına aykırı” yapı konumuna düşmektedir. Bu nedenle, Çevre ve Şehircilik İl Müdürlüğünce belediye veya il özel idaresine de bildirimde bulunulmakta ve İmar Kanunu’nu göre işlem yapılması istenilmektedir.
Sonrasında ise, belediye veya il özel idaresi tarafından 3194 sayılı İmar Kanunu’nun 32. ve 42. maddeleri uyarınca;
a. Yapı hakkında Yapı Tatil Tutanağı düzenlenerek MÜHÜRLENİR,
b. Yapının imar mevzuatına aykırı olduğuna dair bilgi, tapu kayıtlarının beyanlar hanesine kaydedilir
c. İmar Kanunu’nun 42. maddesinin 2. fıkrasına göre İDARİ PARA CEZASI VERİLİR,
d. Verilen süre içerisinde yapı yıkılmaz veya aykırılık giderilmez ise İmar Kanunu’nun 32. maddesine göre YIKIM KARARI ALINIR.
e. Verilen süre içerisinde yapı yıkılmaz veya aykırılık giderilmez ise İmar Kanunu’nun 42. maddesinin 3. fıkrasına göre İKİNCİ DEFA İDARİ PARA CEZASI VERİLİR.
Bu işlemlerin hepsine karşı ayrı ayrı veya birlikte, 2577 sayılı İdari Yargılama Usulü Kanununa göre, işlemin tebliğ edildiği tarihi takip eden 60 günlük süre içerisinde açılması gerekir.
3- İmar Kirliliğine Neden Olma Suçundan Soruşturma Açılır
Yapı Kayıt Belgesi iptal edilerek “imar mevzuatına aykırı” hale gelen yapı; BİNA niteliğindeyse ve belediye sınırları içinde veya özel imar rejimine tabi yerlerde ise, yapı sahibi hakkında Türk Ceza Kanunu’nun 184. maddesi uyarınca soruşturma başlatılır.
Ayrıca, yapı2863 sayılı Boğaziçi Kanunu veya 2960 sayılı Kültür ve Tabiat Varlıklarını Koruma Kanunu gibi özel Kanunlara tabi olan alanlarda (boğaziçi, doğal sit, arkeolojik sit, tarihi sit, kentsel sit gibi alanlarda) kalıyorsa, imar kirliliği ve ilgili özel Kanuna muhalefet etme suçu yönünden TCK'nın 44. maddesi uyarınca fikri içtima hükümlerine göre yargılama yapılır.4- İşyeri Açma ve Çalışma Ruhsatı İptal Edilir
Yapı Kayıt Belgesi Tebliğinin 6/8. maddesinde; Yapı Kayıt Belgesi verilen yapılarda işyeri açma ve çalışma ruhsatı yapı kullanma izin belgesi aranmaksızın verileceği düzenlenmiştir. Bu nedenle, yapı kayıt belgesi iptal edildikten sonra, bu belge esas alınarak verilen işyeri açma ve çalışma ruhsatı da iptal edilir.
Ayrıca, Yapı Kayıt Belgesi esas alınarak özel Kanunlar uyarınca verilen turizm işletme belgesi, akaryakıt bayiliği lisansı, sağlık kuruluşu ruhsatı, özel okul ruhsatı gibi lisans, ruhsat ve belgeler de iptal edilir.
Bu işleme karşı, 2577 sayılı İdari Yargılama Usulü Kanununa göre, işlemin tebliğ edildiği tarihi takip eden 60 günlük süre içerisinde açılması gerekir.
5- Su, Elektrik ve Doğalgaz Aboneliği İptal Edilir
3194 sayılı İmar Kanunu’nun Geçici 16. maddesinin 3. fıkrasında; Yapı Kayıt Belgesi alan yapılara, talep halinde ilgili mevzuatta tanımlanan ait olduğu abone grubu dikkate alınarak geçici olarak su, elektrik ve doğalgaz bağlanabileceği düzenlenmiştir. Bu nedenle, yapı kayıt belgesi iptal edildikten sonra, bu belge esas alınarak verilen su, elektrik ve doğalgaz abonelikleri de iptal edilir.
6- Hazine veya Belediye Arazilerinin Satış İşlemi İptal Edilir
3194 sayılı İmar Kanunu’nun Geçici 16. maddesinin 7. ve 8. fıkralarında; Yapı Kayıt Belgesi alınan yapıların, Hazineye veya belediyeye ait taşınmazlar üzerine inşa edilmiş olması halinde, bu taşınmazların Yapı Kayıt Belgesi sahipleri ile bunların kanuni veya akdi haleflerine satılacağı düzenlenmiştir.
396 sayılı Milli Emlak Genel Tebliği’nin 11/2. fıkrasına göre, satışı yapılan taşınmazların tapu kütüğüne, “Bu taşınmaz ……….… tarihli ve ………... no.lu Yapı Kayıt Belgesine dayanılarak satılmıştır. Bu belgenin herhangi bir nedenle iptal edilmesi halinde, satış işlemi iptal edilerek taşınmaz Hazine adına tescil edilir ve ödenen bedel faizsiz olarak hak sahibine iade edilir.” şeklinde şerh konulur.
Bu nedenle, yapı kayıt belgesi iptal edildikten sonra, bu belge esas alınarak yapılan satış işlemleri de iptal edilir, ödenen bedel faizsiz olarak iade edilir ve yapı sahipleri adına ecrimisil tahakkuk ettirilir.
7- Yapı Kayıt Belgesi Esas Alınarak Yapılan Cins Değişikliği ve Kat Mülkiyetinin Durumu
3194 sayılı İmar Kanunu’nun Geçici 16. maddesinin 5. fıkrasında, yapı kayıt belgesi bulunan yapı için, yapı kullanma izin belgesi aranmaksızın cins değişikliği ve kat mülkiyeti tesis edilebileceği düzenlenmiştir.
Bu nedenle, yapı kayıt belgesi iptal edildikten sonra, bu belge esas alınarak yapılan cins değişikliği ve kat mülkiyeti işlemlerinin akıbeti önemlidir.
Bu konuyla ilgili Tapu ve Kadastro Genel Müdürlüğünün resmi internet sitesinde verilen cevap şu şekildedir; “Tapu Müdürlüğünde yapılan işlem sonrası işlem dayanağı yapı kayıt belgesinin Çevre ve Şehircilik İl Müdürlüğü tarafından iptal edilmesi ve müdürlüğümüze bilgilendirilmesi durumunda yapı kayıt belgesi ile işlem yapılan taşınmazın/bağımsız bölümlerin kaydının beyanlar hanesine uyarıcı nitelikte belirtme yapılmakla yetinilir.”
Buna göre, yapı kayıt belgesi iptal edildikten sonra, bu belge esas alınarak yapılan cins değişikliği ve kat mülkiyeti iptal edilmeyecek, sadece yapı kayıt belgesi ile işlem yapılan taşınmazın/bağımsız bölümlerin kaydının beyanlar hanesine uyarıcı nitelikte belirtme yapılmakla yetinilecektir. Bu durum, ilgili yapının krediye uygun olmaması sonucunu doğuracaktır.
